Evropski ekonomski analitičari su saglasni da se Bosna i Hercegovina može brzo integrirati u Evropsku uniju – EU, razvojem energetike, poljoprivrede i turizma uz tradicionalnu metaloprerađivačku namjensku (vojnu) industriju. U međuvremenu endemska korupcija u izvedbi „domaćih“ gospodara rata i mira, je urušila bosanskohercegovačko društvo. Oteto društvo od strane političkih kartela dovelo je zemlju do stanja da je stvarno nerazumno daljnje zaduživanje radi izgradnje saobraćajne i energetske infrastrukture, energetskih kapaciteta, a da ne pominjemo sektor urušene poljoprivrede za čiji razvoj BiH odbija bespovratnu pomoć EU iz tzv. IPARD fondova od 2007. godine, do danas.
Kao član KOR-a za izradu poslijeratnih općih i sektorskih strategija razvoja, svjedočim da velika većina naših ekonomista, akademskih stručnjaka i biznismena (tzv. poslodavaca), indikator zaposlenosti ne smatraju relevantnim za razvoj i povećanje BDP.
Nobelovac, ekonomista Paul Krugman, ističe izuzetno važnu činjenicu da se društvo mora voditi na temelju općih načela, a ne strogo ekonomskih strategija. Izgraditi dobar formalni okvir nalaže odmak od egzaktnih ekonomskih uzročno posljedičnih činjenica i u formulu uspjeha imperativno zahtijeva uključivanje velikog broja nematerijalnih varijabli (očekivanu kvalitetu života i kulturu življenja, mrežu socijalne sigurnosti, zadovoljstvo građana…).
Da urušeno bosanskohercegovačko društvo nije u stanju da samo izgradi saobraćajnu i energetsku infrastrukturu pokazuje nam trodecenijska mrljava izgradnja cesta i autocesta, obnova željeznice i najmanji broj putnika u zračnom saobraćaju od Triglava do Đevđelije, plus Albanije. Rezultat takvog trodecenijskog „razvoja“ Bosne i Hercegovine je da smo jedina zemlja u Evropi koja nije uvezana u internacionalnu mrežu autocesta i željeznica Evrope. Prometnu sliku ilustrira i aerodrom u Sarajevu koji se sa prometom od oko 2 miliona putnika godišnje, zajedno sa aerodromom u Ljubljani, nalazi u posljednjoj, četvrtoj grupi aerodroma u regionu.
Ured za reviziju institucija Federacije BiH je u Analizi finansijskog položaja JP Autoceste FBiH i prijedlog mjera, utvrdio ogromnu finansijsku dubiozu u posljednjem četverogodišnjem periodu, koja je dostavljena Vladi FBiH. Istovremeno zbog nemogućnosti dogovora između uspostavljenih feuda oko izgradnje strateškog projekta tzv. Južne plinske interkonekcije, posao preuzimaju američki investitori putem koncesije.
Javnost može samo pozdraviti i poželiti da taj koncesioni ugovor bude urmek i za buduće koncesione ugovore oko izgradnje budućih dionica famoznog koridora autoceste Vc kroz Bosnu i Hercegovinu, od kojeg je za posljednjih trideset godina izgrađena tek jedna trećina (oko 100 km) od ukupno projektovanih 300 km dužine. To bi bile sjajne vijesti za bosanskohercegovačke građane koji bi u suprotnom, po sadašnjem tempu izgradnje, čekali završetak izgradnje koridora Vc i uvezivanje u mrežu autocesta Evrope narednih šezdeset godina!?
Sada je sasvim jasno da bosanskohercegovački režimi (tri feuda) zbog endemske korupcije nisu u stanju da razvijaju, ne samo ekonomsku bazu, već i da sačuvaju minimalnu demografsku supstancu bosanskohercegovačkog društva. Narodni, vjerski etnički, kulturološki identiteti su u modernom svijetu osobna stvar pojedinaca i nisu predmet javnog interesa sekularnih društava. Međutim ako se na osnovu takvih navedenih (privatnih) identiteta osnivaju političke stranke, onda je to veliki društveni problem sa kojim se današnja multinarodna Bosna i Hercegovina hrve već preko 3,5 decenije. Slavni arhitekta, političar i bivši gradonačelnik Beograda, Bogdan Bogdanović je takva politička organiziranja okarekterizirao kao neophodni alat postkomunističke poluinteligencije za ratnu i poratnu pljačku imovine, resursa i teritorija.
Da je saobraćajno uvezivanje brzom željeznicom i brzim cestama Sarajeva, Zenice i Tuzle (uz izgradnju koridora autoceste Vc), veoma važno za ekonomski i kulturni progres Bosne i Hercegovine pokazuju i podaci fiskalnog prometa. Svaka 3-ća marka u Bosni i Hercegovini se okreće u Kantonu Sarajevo zahvaljujući privrednim djelatnostima ali i u mnogome turističkom prometu.
Razvoj kulturnog i ukomponiranog ekoturizma, koji preferira najsolventnija klijentela na svijetu, ima najveći društveni (formalno i neformalno obrazovanje), politički (razbijanje raznih predrasuda i predubjeđenja o Bosni i Hercegovini) i ekonomski značaj (direktni, indirektni i konverzioni efekti) koji valoriziraju ogroman kulturni i prirodni potencijal sa realnim ciljem pozicioniranja Sarajeva i BiH u jednu od top deset kulturnih i ekoturističkih destinacija svijeta. U toj oblasti Bosna i Hercegovina sa glavnim gradom Sarajevom raspolaže resursima internacionalnog, svjetskog značaja. Na žalost i te vrijednosti se posljednje 3,5 decenije harče i uništavaju. Institucije kulture su u agresivnom ratu bile bombardovane i paljene, a u poraću su nerješavanjem osnivačkog statusa i finansiranja sa predumišljajem puštene nizvodu. Kakvo je stanje zbirki u depoima famoznih 7 državnih institucija i drugim muzejima i arhivama širom Bosne i Hercegovine možemo samo nagađati. I pored svega što se desilo i što se dešava Zemaljski muzej BiH je još uvijek najveća i najstarija institucija kulture na Balkanu, a Muzejski kvart Sarajevo je jedan od 4 muzejska kvarta u Evropi, građen za potrebe muzeja (uz Beč, Berlin i London).
Sve bosanskohercegovačke političke stranke (izuzeci samo potvrđuju pravilo), su prokockale pravo da postavljaju menadžment i u institucijama kulture. To će se ubuduće morati vršiti konkursom po uzoru na javne evropske emitere neovisne od političkih stranaka.
Kada sve saberemo u kancerogenom zapadnobalkanskom loncu, režimi zemalja Zapadnog Balkana (Albanija, Sjeverna Makedonija, Crna Gora, Kosovo, Srbija, Bosna i Hercegovina i Hrvatska, iako je u EU) ugrožavaju globalni mir i stabilnost, kradu na izborima (primjer aktuelni izbori u RS-u), masovno krše i ne primjenjuju internacionalne sporazume uz endemsku korupciju koja je davno prešla okeane i stvorila internacionalne mreže koje ugrožavaju svjetsku bezbjednost…
Predstavnički dom Kongresa SAD nedavno je usvojio važan obimni vojni zakon sa velikom dvotrećinskom većinom svih kongresmena, koji u jednom dijelu pod nazivom Zakon o demokratiji i prosperitetu zemalja Zapadnog Balkana, predviđa hitne mjere i sankcije. Navedeni režimi sa režimom u R Srbiji koji se posebno pominje, ugrožavaju mir i stabilnost, demokratske procese, internacionalne sporazume, učestvuju u sistemskoj korupciju, što je sve zajedno utvrđeno kao opasnost za bezbjednost SAD.
Rokovi za sankcije su u naredna tri mjeseca od potpisivanja od strane predsjednika SAD Donalda Trampa. Znači do polovine marta naredne 2026. godine.
Svim čitaocima želim sretnu Novu 2026. godinu, a političkim kartelima želim da se u buduće bave osnivanjem i razvijanju državnih korporacija (javno i privatno partnerstvo), koncesijama, izgradnjom institucija države, zakonima u skladu sa acquis communautaire EU, notornim pravosuđem, gradnjom mreža socijalne sigurnosti i općenito izgradnjom pravne države.
Sve to će biti moguće uspostavljanjem velikih državnih fondova po ugledu na najbolje primjere u svijetu, a u našem slučaju implementiranjem Sporazuma o sukcesiji zemalja Z. Balkana, poštivanjem Ustava BiH i implementiranjem presuda domaćih i internacionalih sudova.
Bosna i Hercegovina raspolaže sa svim resursima koji se mogu brzo valorizirati za povratak u budućnost, ali samo uz pomoć izvana.
Upoznajte svijet oko nas 